باشگاه فرهنگی ورزشی توفیق

دروازه بان مهم ترین و حساس ترین پست را در زمین بازی دارد چرا که اگر دیگر بازیکنان اشتباهی را مرتکب شوند قابل جبران است اما اگر دروازه بان کوچک ترین اشتباهی کند دیگر قابل جبران نیست و یک تیم ضرر می کند به همین دلیل تیم های بزرگ دنبال دروازه بانان خوب هستند تا از لحاظ دروازه خیالشان راحت باشد .

دروازه بان های تیم سه وظیفه مهم به عهده دارند :

• دفاع از دروازه
• بکار بردن حملات سریع
• یاری در تنظیم وضعیت مدافعان تیم

دفاع از دروازه

دروازه بان آخرین کسی است که می تواند از ورود توپ به دروازه جلوگیری کند و یا بر عکس مرتکب خطا شود . اگر دروازه بان اشتباهی مرتکب شود افراد تیم خطای او را غیر قابل بخشش می دانند . قدرت تهاجمی تیم بستگی به قدرت حفاظت دروازه بان از دروازه دارد . بنابراین دروازه بان ها در طول بازی حتی مواردی که با شکست مواجه می شوند باید خونسردی خود را حفظ کنند و بدان معنا است که باید از شخصیت بزرگی برخوردار بوده و بتوانند به سایر بازیکنان نیز اعتماد به نفس بدهند . دروازه بان باید در وسط دروازه قرار گرفته و مراقب دو طرف منطقه باشد . وحشتناک ترین توپ ها نیز در همین مناطق جای می گیرند . در جلوی دروازه بان ها نیز 5 الی 12 مدافع و مهاجم وجود دارند . دروازه بان ها از عوامل دیگری نیز باید آگاهی داشته باشند که عبارتند از : سختی زمین ، جهت و نیروی باد ، نور افکن های ضعیف در مسابقات بعد از ظهر ، وضعیت تابیدن خورشید بر روی مناطق مشخصی از زمین ، هیجان شدید در ارتباط با اهمیت عملکرد صحیح ، رگبار ناگهانی ، زمین مرطوب یا گلی و .. . در مورد این نکات فکر کرده و سپس به این سوالات جواب دهید :
آیا حفاظت از دروازه راحت است ؟ چند مرتبه دروازه بانی برای شکست تیم خود ناجوانمردانه محکوم شده است ؟
دروازه بان بودن امر ساده ای نیست . شاید تنها گلی که نمی تواند او را متهم کند ضربه پنالتی باشد . زیرا همه اطلاع دارند که شانس نجات توپ در چنین لحظه ای بسیار کم است و در مورد جای گرفتن توپ در دروازه ، دروازه بان مقصر نمی باشد .
اگر تیم مقابل موفق به وارد کردن توپ در درون دروازه شود . دروازه بان بی لیاقت تشخیص داده شده و اگر مانع جای گرفتن توپ در درون دروازه گردد به عنوان قهرمان معرفی می گردد . یکی از بازیکنان برزیلی چنین می گوید :
« محل و موقعیت دروازه بان به قدری مهم است که چمن جلوی او نباید رشد کند و همیشه باید کوتاه باشد . دروازه بان باید در تماس دائمی با توپ قرار گیرد و تمرینات سختی را در جهت چابکی و عکس العمل سریع شروع کند . »
اگر می خواهید دروازه بان خوبی شوید باید تمام زاویای دروازه ، ضربات ، اشکال دیوار دفاعی ، شیوه های مختلف فوروارد های مقابل و مدافعان خود را فرا بگیرید . همیشه باید فاصله توپ از دروازه ، قسمتی از دروازه که تهدید می شود ، مسیر توپ و مانور های حریف را بررسی کنید . برای موفقیت در این امر تمرینات فیزیکی زیاد و آماده ساختن پاها ، شکم و بازوان ضروری است . شما باید از قوانین تعادل ، تور ، تیر افقی ، روش های نگه داشتن دست و پرتاب توپ اگاه باشید. دروازه بان ها بیشتر از تمام افراد تیم کار می کنند و هرگز به خود اجازه خارج شدن از وضع عادی را نمی دهند . قبل از متهم ساختن دروازه بان ها باید بدانید که نجات توپ قوی و پر قدرت آسان تر از توپ ضعیف است . هنگامی که از دور ناظر بر اجرای مسابقه هستید شاید تصور کنید که دروازه بان مرتکب اشتباهی شده ولی ممکن است این امر به دلیل یکی از نکاتی باشد که در بالا ذکر شد و در نتیجه نجات توپ در چنین مراحلی واقعاً دشوار است . وظیفه اول دروازه بان یعنی محافظت از دروازه بستگی به مدت یاد گیری ف تمرینات مداوم و تجربیات بسیار دارد . یک دروازه بان جوان نمی تواند در عرض یک شب به موفقیت دست یابد سال ها وقت برای یادگیری و مهارت در نکات محافظت از دروازه لازم است .

بکار بردن حملات سریع

وظیفه دوم دروازه بان یعنی به کار بردن حملات سریع نیز بسیار مهم است . محافظت از دروازه کافی نیست . شما باید دوباره توپ را به بازیکنان تیم برگردانیده و مطمئن شوید که آن را به یکی از افراد تیم که در وضع خوبی به سر می برد داده اید . بنا بر این قدرت تهاجمی تیم افزایش می یابد .
همانطور که اطلاع دارید فقط زمانی که تیم توپی در دست دارد می توانید حمله را اجرا کنید . ممکن است به طرف بازیکن تیم خود توپ را پرتاب کنید و یا آن را در هوا حرکت داده و سپس پرتاب کنید . بنابراین تیم صاحب توپ باقی می ماند . بکار بردن حملات سریع احتیاج به همکاری سایر اعضای تیم با دروازه بان دارد . آنها می توانند حملات دروغی انجام داده ، به طرف فضای خالی دویده و توپ را دریافت کنند . برای یادگیری توام با موفقیت این تاکتیک دروازه بان مجبور به دنبال کردن اصول معینی می باشد . به عنوان مثال دروازه بان نباید توسط دست ها و پاها توپ را در منطقه عقب بیاندازد مگر در مواردی که بازیکن تیم دارای مراقبتی از طرف حریف نبوده و آماده دریافت توپ باشد . توپ را به خارج قسمتی که از آن نقطه آمده است پاس ندهید بلکه آن را به طرف دیگر و فضای بیشتر پاس دهید زیرا در آن نقطه بازیکنان کمتری وجود دارند . هرگز توپ را به طرف بازیکن تیم که از او مراقبت می شود پرتاب نکنید بلکه آن را به طرف بازیکنی پرتاب کنید که براحتی بتواند ان را تحت کنترل و نفوذ خود در آورده ، بر آن تسلط یافته و از منطقه دور کند .
زمانی که قصد اجرای ضربه گل را دارید فراموش نکنید که برای بلند کردن توپ ، پای تکیه گاه خود را در پشت خط توپ قرار دهید . هنگامی که قصد ضربه زدن به توپی که در هوا قرار گرفته است دارید از قسمت خارج بالای پا استفاده کنید زیرا به تعیین جهت توپ کمک می کند . زمانی که توپ را پرتاب می کنید دروازه بان می تواند آن را به طرف پایین فرستاده ، در اطراف زمین چرخش انجام داده ، مانند سرو تنیس آن را از بالای شانه پرتاب کرده و یا پرتاب بیسبال را انجام دهید . در تمام این پرتاب ها باید توپ را به حالت تعادل در کف دست خود نگاه داشته و با انگشتان محکم بگیرید . تا زمان پرتاب می توانید توپ را با استفاده از دست دیگر محکم تر بگیرید . در زمینه تمام این پرتاب ها تمرین کنید بنابراین به طور اتوماتیک می توانید توپ را به نقطه دلخواه بفرستید . با اجرای تمرینات همچنین متوجه می شوید که چه نوع پرتابی برای شما مناسب بوده و با شرایط بدنی سازگاری دارد .
زمانی که برای گرفتن توپ از دروازه خارج می شوید با حریف به طرف دروازه می آید لحظه ای درنگ نکنید و به سرعت تصمیم بگیرید زیرا زمانی برای تغییر تصمیم وجود ندارد . هنگامی که از دروازه خارج می شوید تمام مسیر را طی کنید . تصمیم قاطع نیز در این امر به شما کمک می کند . زمانی که دروازه بان قاطع از دروازه بیرون می آید ترس مخصوصی به مهاجم راه می یابد . استثنایی در این مورد وجود دارد و آن هنگامی است که یکی از مدافعان تیم میان دروازه و مهاجم قرار می گیرد .در چنین حالتی به طرف عقب بر گردید یا در مسیر مدافع پیش روید . از دروازه محافظت کنید و زاویه را تنگ سازید طرز عمل بستگی به جهت دویدن مهاجم و مدافع دارد . تکنیک دیگری که توسط دروازه بان های معروف اجرا شده این است که قبل از شوت مهاجم انتظار بکشید و منتظر نیم ثانیه ای باشید که او به توپ نگاه می کند . در چنین لحظاتی دروازه بان ها به جلو پریده و توسط دست ها یا بدن از ورود توپ به داخل دروازه جلوگیری می کنند . اگر دروازه بان ها زمان و طریقه صحیح بیرون آمدن از دروازه را فرا بگیرند مسلما مرتکب اشتباه کمتری شده و موفقیت های جالبی کسب می کنند .

یاری در تنظیم وضعیت مدافعان تیم

وظیفه سوم دروازه بان یعنی یاری در تنظیم وضعیت مدافعان نیز از اهمیت به سزایی برخوردار است . هنگامی که دروازه بان با زمین بازی روبرو می شود می تواند پیشرفت بازیکنان را بررسی و وضعیت افراد تیم را تنظیم کند و در مورد وضعیت بازیکنان تیم مقابل برای خود تفسیری کند . دروازه بان های خوب می توانند افراد تیم را به محافظت و مراقبت از حریف یا قطع هر گونه پاس یا شوت غیر لازم تشویق کنند

تمرینات دروازه بان

دروازه بان فوتبالیستی مانند دیگران نیست . او این حق را دارد که توپ را با دست بگیرد . او در عین حال جای مخصوصی دارد که هیچ تناسبی با جای بازیکنان دیگر ندارد . او برای رسیدن به آمادگی بدنی ، مانند یاران دیگر باید تمرین کند . تمرینات او باید مخصوص و جدا از دیگران باشد .

توپ گیری از جلو و در سطح زمین :

پاها کشیده ، دستها را کاملا به جلو می برد و توپ را می گیرد . قدرت توپ هایی را که برای دروازه بان می فرستید ، متنوع کنید و شوت های خود را نیز سریع تر انجام دهید .  

توپ گیری از پهلو و در سطح زمین :

دروازه بان فورا گامی به پهلو برداشته و با دو دست خود توپ را بر می دارد .

توپ گیری در هوا :

زانو ها کشیده و منقبض ، دستها را به حالت باز جلو برده، توپ را گرفته و آن را به سمت بدن می آورد . تمرین دروازه بان شامل حرکات بسیاری است . پرتاب توپ با دست یا شلیک آن با پا برای او ، قدرت توپ را تغییر می دهد . بیشتر توپ را به دروازه شوت کنید تا بازده بیشتری داشته باشد و وقف تلف نشود .

دروازه بان همیشه باید جهش کند و آرام نگیرد . او باید به حالت نشسته ، درازکش ، از پشت یا ایستاده از مقابل توپ را مهار یا دفع کند .
بازیکنان دیگر در پایان تمرین برای آزمایش ضربات آزاد ، پنالتی ، کرنر و غیره باید با دروازه بان تمرین کنند .

موضع و تاکتیک دروازه بان

دروازه بان در درون دروازه با دو مسئله روبروست :

• مواظبت از مواجه شدن با فوروارد (مهاجم) با تکنیک ، پر مهارت و سریع.
• خسته شدن از ایستادن بیهوده در درون دروازه هنگامی که بر حمله بر روی دروازه اش بسیار کم است .

بنابراین دروازه بان باید همیشه در درون دروازه آماده باشد و از هر نقطه ای از زمین انتظار شلیک های سنگین را داشته باشد .
مسئولیت دروازه بان در سه موقعیت (از درون دروازه بیرون آمدن ، ضربات کرنر و پنالتی) بسیار خطیر و در موقعیت توپ پخش کردن برای کمک به خط حمله تیم خودی بسیار یاری بخش است .

توپ پخش کردن

دروازه بان را می توان یکی از ارکان خط حمله به شمار آورد . زیرا او با ضربات بلند خود می تواند خط حمله تیمش را به خوبی تغذیه نماید . همینطور با پرتاب های زمینی و هوایی خود . منتهی دروازه بان باید در لحظه های شلیک ضربات بلند و پرتاب ها (زمین و هوایی) تاکتیک و الگوی تیم خود را در نظر داشته باشد.
ضربه کرنر :برای دروازه بان یکی از موقعیت های خطرناک ضربات کرنر است . کرنر پس از عبور توپ از خط دروازه توسط بازیکنان تیم خودی ساخته و پرداخته می شود .
دروازه بان هنگام شلیک ضربه کرنر باید در مقابل تیرکی (تیر دوم) که نسبت به مکان شلیک ضربه کرنر دورتر است قرار بگیرد . او باید قاعدتا کرنر هایی که بر روی منطقه دروازه فرستاده می شود مشت یا مهار نماید .

ضربه پنالتی

ضربه پنالتی یکی از موقعیت های بد و مایوس کننده برای دروازه بان است . در ضربات پنالتی هیچ انتظاری از دروازه بان برای مهار کردن توپ نمی توان داشت .
مهار پنالتی ، صرفا به شانس و اقبال دروازه بان بستگی دارد . تنها تکنیکی را که دروازه بان های بزرگ برای مهار ضربه پنالتی بکار می برند این است که قبل از شلیک ضربه پنالتی ، دروازه بان حدس می زند که توپ به کدام سمت امکان دارد برود . سپس بعد از شلیک به همان سمت شیرجه برود . دروازه بان اگر خوش شانس باشد ، توپ به همان جهت خواهد آمد در غیر این صورت توپ به درون دروازه یا خارج خواهد رفت .

بیرون آمدن دروازه بان از دروازه

در حقیقت تنها کابوس دروازه بانی ضربه پنالتی نیست . بلکه هنگامی است که مهاجم (فوروارد) تیم مخالف تمام بازیکنان خودی را پشت سر نهاده و به سرعت به سمت دروازه پیش می آید . در ضربه پنالتی هیچکس کوچک ترین انتظاری از دروازه بان برای مهار کردن توپ را ندارد . اما در مورد بیرون آمدن از دروازه بان از دروازه روی دروازه بان حساب می کنند . حال در این موقعیت دروازه بان باید در درون دروازه بایستد؟ یا باید زاویه را برای مهاجم تیم مخالف تنگ نماید؟ کدامیک؟
برای مهار کردن حمله مهاجم تنگ نمودن زاویه حمله بهترین راه ممکن است . اگر مهاجم تیم مخالف حالت شوت زدن را در فاصله 14 متری (یا بیشتر) دروازه به خود گرفت دروازه بان باید 1 تا 5/1 متر از دروازه بیرون بیاید تا زاویه شوت مهاجم را تنگ نماید. ولی اگر مهاجم به طرف دروازه پیشروی (کمتر از 14متر) کرد ، دروازه بان بلافاصله باید دروازه را ترک نماید و همراه با تنگ نمودن زاویه شوت به طرف مهاجم حرکت کند . برای گرفتن توپ از پاهای مهاجم ابتدا سر و سپس سایر قسمت های بدن بکار گرفته می شود .

دروازه بانی

در بین یازده بازیکن تیم فوتبال ، یک بازیکن استثنایی به نام دروازه بان وجود دارد . او باید از مهارت خاصی هنگام بازی برخوردار باشد . این مهارت به 3 قسمت تقسیم می شود :

• انعطاف پذیری و نرمش عضلات (خاصیت ارتجاعی)
• دست های محکم و استوار
• پاهای قدرتمند و قوی برای رساندن هرچه بهتر توپ به منطقه دفاعی تیم مقابل

مهمترین مسئولیت دروازه بان ، جلوگیری از ورود توپ به دروازه می باشد . همچنین یک دروازه بان باید باهوش و آگاه باشد زیرا توپ از جهت های مختلف (چپ ، راست ، جلو ، عقب و ...) ممکن است او را وادار به واکنش (عکس العمل) نماید . لذا دروازه بان باید از خاصیت انعطاف پذیری اندام استفاده نموده و گاهی اوقات با شیرجه های (دایو) بلند ، توپ را دفع نماید .

مهار نمودن کامل توپ

اصولا توپ خیلی سریع به طرف دروازه بان می آید و او همیشه باید سعی کند به جای دفع توپ آنرا مال خود سازد و کاملا مهار نماید. برای مهار نمودن صحیح اولا : بدن کاملا باید پشت توپ قرار گیرد . ثانیا : توپ را به وسیله پنجه های دست که از هم باز شده ، باید مهار نمود . زیرا کف دست برای مهار کامل توپ لغزنده و نامطمئن تشخیص داده شده .
بعد از گرفتن توپ آنرا به طرف سینه ببرید و کاملا توپ را مال خود سازید .
برای توپ های زمین سعی کنید پشت توپ قرار بگیرید و قبل از در اختیار گرفتن توپ یکی از زانو ها را روی سطح زمین قرار دهید تا توپ از میان پاهای شما به درون دروازه نرود .
سپس توپ را بر روی سینه بیاورید و یا روی آن بیفتید . زیرا مهاجمین از این فرصت ها ، استفاده شایانی می نمایند .

دفع نمودن و مشت کردن توپ

در موقعیت هایی ، دروازه بان با توپ های بسیار سریع (سرکش) یا توپ های بلند (قوسی) مواجه می شود که مهار نمودن این توپ ها ، نامطمئن به نظر می آید و دروازه بان مجبور است توپ را مشت یا دفع نماید .
مبتدیان عزیز سعی کنند ، مشت کردن توپ را ابتدا با دو دست و سپس با یک دست بیاموزند تا در مواقع ضروری بتوانید از دو راه ممکن ، یکی را انتخاب نمایید .
بدن را کاملا پشت توپ قرار داده و توپ را به همان جهتی که آمده ، مشت کنید . به خاطر بسپارید که اگر بخواهید توپ را به طرفین مسیر پروازش ، مشت کنید . امکان اینکه توپ به دست شما برخورد نکند زیاد است و نتیجتا خطرناک خواهد بود .

دروازه بان در دو موقعیت ، مجبور به دفع نمودن توپ است :

• توپ های زمینی سریع ، به طرف گوشه های دروازه .
• توپ های هوایی در طرفین دروازه بان و هم سطح با تیرک افقی دروازه .

شیرجه های دروازه بان به طرفین خودش در یک حالت کشش بدنی کامل انجام می گیرد که در این شیرجه ها ، باید از کف دست برای منحرف نمودن توپ استفاده شود . به کار بردن پنجه ها صحیح نمی باشد . زیرا هنگام شیرجه رفتن بدن پشت توپ قرار ندارد .
تنها عمل غلط و اشتباه ، دفع نمودن توپ به طرف بازی در حال جریان است .
در شیرجه های هوایی هم از تکنیک شیرجه زمینی استفاده می شود. با توجه به اینکه هنگام فرود ، اول دست ها به سطح زمین فرود می آید و بعد به ترتیب شانه ، کمر و پاها.
یک دروازه بان فقط در سایه تمرینات مرتب و منظم بدنی می تواند خود را در سطوح بالا تر و بهتر مطرح نماید .
وظیفه دروازه بان تنها دفاع کردن گل نخوردن نیست بلکه او باید خط دفاع و حمله تیم خویش را با توپ هایی که می فرستد تغذیه نماید .

ضربه های بلند دروازه بان

وقتی دروازه بان تیمی سخت تحت فشار خط حمله تیم مقابل قرار می گیرد بهتر است توپ را با ضربه های بلند از منطقه خطر دور نماید . البته ضربه های بلند فقط برای رفع خطر نیست بلکه برای توپ پخش کردن به خطوط میانی و حمله خودی استفاده می شود .
ضربه زدن از نوع شوت زدن به وسیله قسمت روی پا است . برای شلیک ضربه های بلند و پر مسافت پاهای دروازه بان باید از قدرت خوبی برخوردار باشند . هر ضربه بلند دروازه بان ، برای خط حمله تیم خویش می تواند آغازی برای زدن گل به تیم مقابل باشد .

پرتاب توپ (هوایی)

دروازه بان تنها بازیکنی است که می تواند از دست برای پرتاب توپ استفاده نماید . در مواقعی که دروازه بان و مدافعین تیم خودی تحت فشار زیادی قرار ندارند دروازه بان می تواند توپ را با دست برای مدافعین پرتاب نماید . این خود فرصت خوبی برای جا گیری بازیکنان میانی و خط حمله است .

پرتاب توپ (زمینی)

از پرتاب های زمینی برای فواصل بسیار نزدیک استفاده می شود که البته این نوع پرتاب از امتیاز پرتاب های هوایی برای جای گیری بازیکنان خودی برخوردار است .

توضیح درباره شاخصه ها:

1- جایگیری : شامل قابلیت ایجاد زاویه,آگاهی در استقرار نسبت به وضعیت های مختلف توپ,جایگیری در موقعیت های مختلف هنگام ضربات ایستگاهی,تجربه

2- عکس العمل : به ترتیب شامل : 1-سرعت 2-سرعت تحلیل 3-سرعت تصمیم گیری 4-سرعت واکنش

3- پیش بینی  : شامل قابلیت پیش بینی در وضیت های مختلف بازی , قابلیت بازیخوانی , آگاهی از مهارت حریفان , تجربه

4- خروج  : شامل خروج برای مهار سانتر های ارسالی از جناحین , مهار توپ های بلند بر مبنای درک و هوش و پوشش پشت مدافعان

5- قابلیت شیرجه و مهار توپ : شامل تکنیک مهار توپ های زمینی , قابلیت مهار توپ های بلند بر مبنای تکنیک - تکنیک شیرجه

6- مهارت در شروع بازی :  شامل شروع بازی با پا , شروع بازی با دست و مهارت شروع حمله

7- مهارت تاکتیکی : شامل پوشش , بازیسازی ضد حمله , بردن بازی به مناطق مورد نظر تدابیر تیمی

8- ارتباط : شامل هماهنگی با خط دفاع , ارتباط با همبازیان , ارتباط با مهاجمین , فرماندهی دیوار دفاعی در هنگام زدن ضربات ایستگاهی

9- قدرت روانی : شامل مصمم بودن , شجاعت , جسارت , اعتماد به نفس , انگیزه , روحیه برتری جویی , خونسردی و تمرکز , قدرت هدایت و رهبری , تجربه

10-  قابلیت مقابله با شرایط یک در مفابل یک : شامل :1-حرکت به سمت مهاجم پا به توپ  2-تشخیص زاویه مناسب , 3- مهارت در زمان بندی و زمان گیری  4- شجاعت در موقعیت  5- تجربه